GORAKH SATAKAM

gorakña-çatakam


This version is taken from Swami Kuvalayananda and S. A. Shukla’s critical edition (Lonavla: Kaivalya Dham, n.d.). Another edition of this text was published by George Weston Briggs in his Gorakhnath and the Kanphata Yogis (1939). Since this text contains significant differences, it is given separately as Gorakña-çatakam 2.


oà parama-gurave gorakñanäthäya namaù |
oà gorakña-çatakaà vakñye bhava-päça-vimuktaye |
ätma-bodha-karaà puàsäà viveka-dvära-kuïcikäm ||1||
etad vimukti-sopänam etat kälasya vaïcanam |
yad vyävåttaà mano mohäd äsaktaà paramätmani ||2||
dvija-sevita-çäkhasya çruti-kalpa-taroù phalam |
çamanaà bhava-täpasya yogaà bhajati sajjanaù ||3||
äsanaà präëa-saàyämaù pratyähäro’tha dhäraëä |
dhyänaà samädhir etäni yogäìgäni bhavanti ñaö ||4||
äsanäni tu tävanti yävatyo jéva-jätayaù |
eteñäm akhilän bhedän vijänäti maheçvaraù ||5||
caturäçéti-lakñäëäà ekam ekam udähåtam |
tataù çivena péöhänäà ñoòeçänaà çataà kåtam ||6||
äsanebhyaù samastebhyo dvayam eva viçiñyate |
ekaà siddhäsanaà proktaà dvitéyaà kamaläsanam ||7||
yoni-sthänakam aìghri-müla-ghaöitaà kåtvä dåòhaà vinyasen
meòhre pädam athaikam eva niyataà kåtvä samaà vigraham |
sthäëuù saàyamitendriyo’cala-dåçä paçyan bhruvor antaram
etan mokña-kaväöa-bheda-janakaà siddhäsanaà procyate ||8||
vämorüpari dakñiëaà hi caraëaà saàsthäpya vämaà tathä
dakñorüpari paçcimena vidhinä dhåtvä karäbhyäà dåòham |
aìguñöhau hådaye nidhäya cibukaà näsägram älokayed
etad-vyädhi-vikära-häri yaminäà padmäsanaà procyate ||9||
ädhäraù prathamaà cakraà svädhiñöhänaà dvitéyakam |
yoni-sthänaà dvayor madhye käma-rüpaà nigadyate ||10||
ädhäräkhye guda-sthäne paìkajaà yac caturdalam |
tan-madhye procyate yoniù kämäkhyä siddha-vanditä ||11||
yoni-madhye mahäliìgaà paçcimäbhimukhaà sthitam |
mastake maëivad bhinnaà yo jänäti sa yogavit ||12||
tapta-cämékaräbhäsaà taòil-lekheva visphurat |
caturasraà puraà vahner adho-meòhram eväbhidhéyate ||13||
sva-çabdena bhavet präëaù svädhiñöhänaà tad-äçrayaù |
svädhiñöhänäkhyayä tasmän meòhram eväbhidhéyate ||14||
tantunä maëivat proto yatra kandaù suñumëayä |
tan-näbhi-maëòalaà cakraà procyate maëi-pürakam ||15||
ürdhvaà meòhräd adho näbheù kanda-yoniù sva-gäëòavat |
tatra näòyaù samutpannäù sahasräëi dvisaptatiù ||16||
teñu näòi-sahasreñu dvisaptatir udähåtäù |
prädhänyät präëa-vähinyo bhüyas tatra daça småtäù ||17||
iòä ca piìgalä caiva suñumëä ca tåtéyakä |
gändhäré hasti-jihvä ca püñä caiva yaçasviné ||18||
alambuñä kuhüç caiva çaìkhiné daçamé småtä |
etan näòi-mayaà cakraà jïätavyaà yogibhiù sadä ||19||
iòä väme sthitä bhäge piìgalä dakñiëe tathä |
suñumëä madhya-deçe tu gändhäré väma-cakñuñi ||20||
dakñiëe hasti-jihvä ca püñä karëe ca dakñiëe |
yaçasviné väma-karëe cäsane väpy alambuñä ||21||
kühuç ca liìga-deçe tu müla-sthäne ca çaìkhiné |
evaà dväram upäçritya tiñöhanti daça näòikäù ||22||
satataà präëa-vähinyaù soma-süryägni-devatäù |
iòä-piìgalä-suñumëä ca tisro näòya udähåtäù ||23||
präëäpänau samänaç ca hy udäno vyäna eva ca |
nägaù kürmaç ca kåkaro devadatto dhanaïjayaù ||24||
nägädyäù païca vikhyätäù präëädyäù païca väyavaù |
ete näòi-sahasreñu vartante jéva-rüpiëaù ||25||
präëäpäna-vaço jévo hy adhaç cordhvaà ca dhävati |
väma-dakñiëa-märgeëa caïcalatvän na dåçyate ||26||
äkñipto bhuvi daëòena yathoccalati kandukaù |
präëäpäna-samäkñiptas tathä jévo’nukåñyate ||27||
rajju-baddho yathä çyeno gato’py äkåñyate |
guëa-baddhas tathä jévaù präëäpänena kåñyate ||28||
apänaù karñati präëaù präëo’pänaà ca karñati |
ürdhvädhaù saàsthitäv etau yo jänäti sa yogavit ||29||
kandordhve kuëòalé-çaktir añöadhä kuëòalé-kåtä |
brahma-dvära-mukhaà nityaà mukhenävåtya tiñöhati ||30||
prabuddhä vahni-yogena manasä märutä hatä |
prajéva-guëam ädäya vrajaty ürdhvaà suñumëayä ||31||
mahämudräà namo-mudräm uòòiyänaà jalandharam |
müla-bandhaà ca yo vetti sa yogé siddhi-bhäjanam ||32||
vakño-nyasta-hanur nipéòya suciraà yonià ca vämäìghriëä
hastäbhyäm avadhäritaà prasaritaà pädaà tathä dakñiëam |
äpürya çvasanena kukñi-yugalaà baddhvä çanai recayed
eñä pätaka-näçiné sumahaté mudrä nèëäà procyate ||33||
kapäla-kuhare jihvä praviñöä viparétagä |
bhruvor antargatä dåñöir mudrä bhavati khecaré ||34||
ürdhvaà meòhräd adho näbher uòòiyänaà pracakñate |
uòòiyäna-jayo bandho måtyu-mätaìga-kesaré ||35||
jälandhare kåte bandhe kaëöha-saìkoca-lakñaëe |
na péyüñaà pataty agnau na ca väyuù prakupyati ||36||
pärñëi-bhägena sampéòya yonim äkuïcayed gudam |
apänam ürdhvam äkåñya müla-bandho nigadyate ||37||
yataù käla-bhayät brahmä präëäyäma-paräyaëaù |
yogino munayaç caiva tataù präëaà nibandhayet ||38||
cale väte calaà sarvaà niçcale niçcalaà bhavet |
yogé sthäëutvam äpnoti tato väyuà nibandhayet ||39||
ñaö-triàçad-aìgulaà haàsaù prayäëaà kurute bahiù |
väma-dakñiëa-märgeëa tataù präëo’bhidhéyate ||40||
baddha-padmäsano yogé namaskåtya guruà çivam |
näsägra-dåñöir ekäké präëäyämaà samabhyaset ||41||
präëo deha-sthito väyur äyämas tan-nibandhanam |
eka-çväsa-mayé mäträ tad yogé gaganäyate ||42||
baddha-padmäsano yogé präëaà candreëa pürayet |
dhärayitvä yathä-çakti bhüyaù süryeëa recayet ||43||
amåtodadhi-saìkäçaà kñéroda-dhavala-prabham |
dhyätvä candramayaà bimbaà präëäyäme sukhé bhavet ||44||
präëaà süryeëa cäkåñya pürayed udaraà çanaiù |
kumbhayitvä vidhänena bhüyaç candreëa recayet ||45||
prajvalaj-jvalana-jvälä-puïjam äditya-maëòalam |
dhyätvä näbhi-sthitaà yogé präëäyäme sukhé bhavet ||46||
recakaù pürakaç caiva kumbhakaù praëavätmakaù |
präëäyämo bhavet tredhä mäträ dvädaça-saàyutaù ||47||
dvädaçädhamake mäträ madhyame dviguëäs tataù |
uttame triguëä mäträù präëäyämasya nirëayaù ||48||
adhame ca ghano gharmaù kampo bhavati madhyame |
uttiñöhaty uttame yogé baddha-padmäsano muhuù ||49||
aìgänäà mardanaà çastaà çrama-saàjäta-väriëä |
kaöv-amla-lavaëa-tyägé kñéra-bhojanam äcaret ||50||
mandaà mandaà pibed väyuà mandaà mandaà viyojayet |
nädhikaà stambhayed väyuà na ca çéghraà vimocayet ||51||
ürdhvam äkåñya cäpänaà vätaà präëe niyojayet |
mürdhänaà néyate çaktyä sarva-päpaiù pramucyate ||52||
präëäyämo bhavaty evaà pätakendhana-pätakaù |
enombudhi-mahä-setuù procyate yogibhiù sadä ||53||
äsanena rujo hanti präëäyämena pätakam |
vikäraà mänasaà yogé pratyähäreëa sarvadä ||54||
candrämåta-mayéà dhäräà pratyähärati bhäskaraù |
tat-pratyäharaëaà tasya pratyähäraù sa ucyate ||55||
ekä stré bhujyate dväbhyäm ägatä soma-maëòalät |
tåtéyo yo bhavet täbhyäà sa bhavaty ajarämaraù ||56||
näbhideçe bhavaty eko bhäskaro dahanätmakaù |
amåtätmä sthito nityaà tälumüle ca candramäù ||57||
varñaty adhomukhaç candro grasaty ürdhva-mukho raviù |
jïätavyaà karaëaà tatra yena péyüñam äpyate ||58||
ürdhva-näbhir adhas tälu ürdhva-bhänur adhaù çaçé |
karaëaà viparétäkhyaà guru-vaktreëa labhyate ||59||
tridhä baddho våño yatra rauravéti mahäsvanam |
anähataà ca tac cakraà hådaye yogino viduù ||60||
anähatam atikramya cäkramya maëipürakam |
präpte präëaà mahäpadmaà yogitvam amåtäyate ||61||
viçabdaù saàsmåto haàso nirmalaù çuddha ucyate |
ataù kaëöhe viçuddhäkhye cakraà cakra-vido viduù ||62||
viçuddhe parame cakre dhåtvä soma-kalä-jalam |
mäsena na kñayaà yäti vaïcayitvä mukhaà raveù ||63||
sampéòya rasanägreëa räja-danta-bilaà mahat |
dhyätvämåtamayéà devéà ñaë-mäsena kavir bhavet ||64||
amåtäpürëa-dehasya yogino dvi-tri-vatsarät |
ürdhvaà pravartate reto’py aëimädi-guëodayaù ||65||
indhanäni yathä vahnis taila-varti ca dépakaù |
tathä somakalä-pürëaà dehé dehaà na muïcati ||66||
äsanena samäyuktaù präëäyämena saàyutaù |
pratyähäreëa saàyukto dhäraëäà ca samabhyaset ||67||
hådaye païca-bhütänäà dhäraëäà ca påthak påthak |
manaso niçcalatvena dhäraëä ca vidhéyate ||68||
yä påthvé hari-täla-deça-rucirä pétä lakäränvitä
saàyuktä kamaläsanena hi catuñkoëä hådi sthäyiné |
präëaà tatra vinéya païca-ghaöikäç cittänvitaà dhärayed
eñä stambhakaré sadä kñitijayaà kuryäd bhuvo dhäraëä ||69||
ardhendu-pratimaà ca kunda-dhavalaà kaëöhe’mbu-tattavà sthitaà
yat péyüña-va-kära-béja-sahitaà yuktaà sadä viñëunä |
präëaà tatra vinéya païca-ghaöikäç cittänvitaà dhärayed
eñä durvaha-käla-küöa-jaraëä syäd väriëé dhäraëä ||70||
yat täla-sthitam indra-gopa-sadåçaà tattvaà trikoëojjvalaà
tejo-repha-mayaà praväla-ruciraà rudreëa yat saìgatam |
präëaà tatra vinéya païca-ghaöikäç cittänvitaà dhärayed
eñä vahni-jayaà sadä vidadhate vaiçvänaré dhäraëä ||71||
yad bhinnäïjana-puïja-sännibham idaà tattvaà bhruvor antare
våttaà väyumayaà ya-kära-sahitaà yatreçvaro devatä |
präëaà tatra vinéya païca-ghaöikäç cittänvitaà dhärayed
eñä khe gamanaà karoti yaminäà syäd väyavé dhäraëä ||72||
äkäçaà suviçuddha-väri-sadåçaà yad brahma-randhre sthitaà
taträdyena sadä-çivena sahitaà çäntaà ha-käräkñaram |
präëaà tatra vinéya païca-ghaöikäç cittänvitaà dhärayed
eñä mokña-kaväöa-päöana-paöuù proktä nabho-dhäraëä ||73||
stambhané drävaëé caiva dahané bhrämaëé tathä |
çoñaëé ca bhavanty evaà bhütänäà païca dhäraëäù ||74||
karmaëä manasä väcä dhäraëäù païca durlabhäù |
vidhäya satataà yogé sarva-päpaiù pramucyate ||75|| sarvaà cintä-samävarti yogino hådi vartate |
yat tattve niçcitaà cetas tat tu dhyänaà pracakñate ||76||
dvidhä bhavati tad dhyänaà sa-guëaà nirguëaà tathä |
saguëaà varëa-bhedena nirguëaà kevalaà viduù ||77||
ädhäraà prathamaà cakraà tapta-käïcana-sannibham |
näsägre dåñöim ädäya dhyätvä muïcati kilbiñam ||78||
svädhiñöhänaà dvitéyaà tu san-mäëikya-suçobhanam |
näsägre dåñöim ädäya dhyätvä muïcati pätakam ||79||
taruëäditya-saàkäçaà cakraà ca maëipürakam |
näsägre dåñöim ädäya dhyätvä saàkñobhayej jagat ||80||
[verse missing]
vidyut-prabhävaà håt-padme präëäyäma-vibhedanaiù |
näsägre dåñöim ädäya dhyätvä brahma-mayo bhavet ||82||
santataà ghaëöikä-madhye viçuddhaà cämåtodbhavam |
näsägre dåñöim ädäya dhyätvä brahma-mayo bhavet ||83||
bhruvor madhye sthitaà devaà snigdha-mauktika-sannibham |
näsägre dåñöim ädäya dhyätvä’nandamayo bhavet ||84||
nirguëaà ca çivaà çäntaà gagane viçvatomukham |
näsägre dåñöim ädäya dhyätvä duùkhäd vimucyate ||85||
gudaà meòhraà ca näbhià ca håt-padme ca tad-ürdhvataù |
ghaëöikäà lampikä-sthänaà bhrü-madhye parameçvaram ||86||
nirmalaà gaganäkäraà maréci-jala-sannibham |
ätmänaà sarvagaà dhyätvä yogé yogam aväpnuyät ||87||
kathitäni yathaitäni dhyäna-sthänäni yoginäm |
upädhi-tattva-yuktäni kurvanty añöa-guëodayam ||88||
upädhiç ca tathä tattvaà dvayam evam udähåtam |
upädhiù procyate varëas tattvam ätmäbhidhéyate ||89||
upädhir anyathä-jïänaà tattvaà saàsthitam anyathä |
samastopädhi-vidhvaàsi sadäbhyäsena yoginäm ||90||
ätma-varëena bhedena dåçyate sphäöiko maëiù |
mukto yaù çakti-bhedena so’yam ätmä praçasyate ||91||
nirätaìkaà nirälambaà niñprapaïcaà niräçrayam |
nirämayaà niräkäraà tattvaà tattvavido viduù ||92||
çabdädyäù païca yä mäträ yävat karëädiñu småtäù |
tävad eva småtaà dhyänaà tat-samädhir ataù param ||93||
yadä saàkñéyate präëo mänasaà ca viléyate |
tadä sama-rasaikatvaà samädhir abhidhéyate ||94||
[verse missing]
dhäraëäù païca-näòyas tu dhyänaà ca ñañöhi-näòikäù |
dina-dvädaçakenaiva samädhiù präëa-saàyamaù ||96||
na gandhaà na rasaà rüpaà na sparçaà na ca niùsvanam |
ätmänaà na paraà vetti yogé yuktaù samädhinä ||97||
khädyate na ca kälena bädhyate na ca karmaëä |
sädhyate na ca kenäpi yogé yuktaù samädhinä ||98||
nirmalaà niçcalaà nityaà niñkriyaà nirguëaà mahat |
vyoma-vijïänam änandaà brahma brahma-vido viduù ||99||
dugdhe kñéraà dhåte sarpir agnau vahnir ivärpitaù |
advayatvaà vrajen nityaà yogavit parame pade ||100||
bhava-bhaya-vane vahnir mukti-sopäna-märgataù |
advayatvaà vrajen nityaà yogavit parame pade ||101||
gorakña-çatakaà samäptam |